Communicatie in relaties

Communicatie is de levensader van elke relatie. Het stelt partners in staat om elkaar te begrijpen, verbinding te maken en conflicten op te lossen. Echter, communicatie is complex en kan gemakkelijk verstoord raken. In elk gesprek is er sprake van een zender en ontvanger. De zender is de spreker die zijn/haar verhaal (boodschap) stuurt naar de ontvanger. Een communicatiestoornis kan ontstaan als  de ontvanger iets anders opvangt als de zender bedoeld had. Dit heeft bijna altijd een oorzaak die terug te herleiden is naar het feit dat mensen op verschillende niveaus met elkaar communiceren. Deze communicatie vindt plaats op vier verschillende niveaus: inhoud, procedures, relaties en emoties. Elk niveau speelt een unieke rol in hoe we met elkaar intergeren en elkaar begrijpen. Laten we kijken hoe dit werkt en hoe misverstanden op elk niveau relaties kunnen ondermijnen.

De vier niveaus van communicatie zijn te verdelen in:

1. Inhoud: Dit is het meest basale niveau waarbij het gaat om de feitelijke informatie die wordt gedeeld. Het is het 'wat' van de communicatie - de letterlijke woorden en onderwerpen die worden besproken.

2. Procedures: Dit niveau omvat de 'hoe' van de communicatie. Het gaat over de manier waarop gesprekken worden gevoerd, inclusief de timing, de structuur en de regels die we bewust of onbewust hanteren in onze interacties.

3. Relatie: Dit niveau richt zich op de aard van de relatie tussen de communicerende partijen. Het gaat om de dynamiek en machtsevenwicht, en hoe deze de interactie beïnvloeden.

4. Emoties: Het diepste niveau van communicatie betreft de gevoelens en emoties die onder de oppervlakte liggen. Dit niveau beïnvloedt hoe berichten worden geïnterpreteerd en hoe ze resoneren op een persoonlijk vlak.

Communicatie in relaties is daarmee een delicate dans omdat het vaak plaatsvindt op meerdere schijven tegelijk. Het begrijpen en navigeren door deze niveaus is essentieel voor het onderhouden van gezonde en vervullende relaties. Laten we eens kijken naar hoe communicatie kan ontsporen op elk van deze niveaus en hoe we dit kunnen verbeteren.

Inhoud: het wat van communicatie

Inhoud gaat over de feitelijke informatie die wordt gedeeld. Bijvoorbeeld, Tom zegt tegen zijn partner Lisa: "Ik heb het druk." Lisa, die op hetzelfde inhoudsniveau reageert, vraagt: "Waar heb je het zo druk mee?" Hier is de communicatie duidelijk en rechtlijnig.

Maar stel dat Lisa reageert met: "Je hebt altijd excuses om niet mee te helpen in huis." Hier interpreteert Lisa Toms opmerking als een uitvlucht, wat wijst op een onderliggende frustratie. Deze reactie duidt op een verschuiving naar het relatie- of emotionele niveau, waarbij de feitelijke inhoud van Toms boodschap verloren gaat.

Procedures: het hoe van communicatie

Procedures bepalen hoe communicatie verloopt. Neem het voorbeeld van een stel dat een discussie heeft over hun weekendplannen. Mark zegt: "Laten we morgen bespreken wat we gaan doen." Door dit voor te stellen, probeert Mark een procedure in te voeren om het gesprek te structureren en te voorkomen dat het uitloopt in een ruzie.

Stel echter dat Robert, zijn partner, hierop reageert met: "Je stelt altijd alles uit!" Hier interpreteert Robert Marks voorstel als uitstelgedrag, wat wijst op een probleem op het relatie- of emotionele niveau. Hij ziet de procedure niet als een middel voor effectieve communicatie, maar als een teken van vermijding.

Relatie: de dynamiek tussen partners

Op het niveau van relatie gaat het over de perceptie van de verhouding tussen de gesprekspartners. In een liefdesrelatie kan dit complex zijn, vooral als er sprake is van ongelijkwaardigheid of onuitgesproken verwachtingen.

Laura zegt bijvoorbeeld tegen haar man David: "Ik heb het gevoel dat ik altijd de kinderen moet verzorgen." Als David hierop reageert met: "Maar dat is toch wat je wilde?", dan mist hij de emotionele lading van Laura's uitspraak. Laura zoekt erkenning voor haar inspanningen en een discussie over de verdeling van verantwoordelijkheden, maar David ziet het als een bevestiging van hun traditionele rolverdeling.

Emotie: de gevoelens en beleving

Emoties spelen een cruciale rol in hoe communicatie wordt ervaren. Het is vaak het meest uitdagende niveau omdat het uitspreken van gevoelens kwetsbaarheid vereist.

Neem bijvoorbeeld Sarah en Jeroen. Sarah zegt: "Ik voel me eenzaam in onze relatie." Als Jeroen reageert met: "Maar we zijn toch elke avond samen?", dan negeert hij haar emotionele uiting en blijft steken op het inhoudsniveau. Wat Sarah nodig heeft, is emotionele validatie en een gesprek over hoe ze zich dichter bij elkaar kunnen voelen.

Miscommunicatie: het verhaal van Ineke en Manon

Laten we dieper duiken in de wereld van Ineke en Manon, een koppel dat worstelt met de complexiteit van communicatie in hun relatie. Hun verhaal illustreert hoe gemakkelijk misverstanden kunnen ontstaan en zich kunnen ontwikkelen op de verschillende communicatieniveaus.

1. Inhoudsniveau: waar gaat het over

Ineke is een toegewijde projectmanager en wordt vaak opgeslokt door haar werk. Ze is iemand die zich volledig inzet voor haar carrière, gedreven door een diep verlangen om te slagen. Wanneer ze Manon weer eens uitgebreid vertelt over haar werk vergeet ze vaak te vragen hoe het met Manon gaat. Daardoor voelt Manon zich steeds meer over het hoofd gezien. Ze waardeert Ineke's inzet voor haar werk, maar mist de aandacht voor de dingen waar zij mee bezig is.

2. Procedureniveau: hoe pakken we het aan

Op het procedureniveau gaat het om de structurele aspecten van hoe Ineke en Manon communiceren. Duidelijk is dat als ze geen duidelijk doel vastgesteld hebben voor hun gesprekken de kans dat het niet goed alleen maar toeneemt. Ineke benadert gesprekken vaak als een manier om informatie over te brengen, terwijl Manon zoekt naar emotionele verbinding en begrip. Ze hebben dus niet van tevoren duidelijk gemaakt waar ze het over willen hebben. Verder voelt Manon zich vaak gefrustreerd door het gebrek aan tijd die ze samen doorbrengen. Dit wordt versterkt doordat Ineke zelden tijd specificeert voor diepgaande gesprekken, wat bij Manon het gevoel geeft dat de relatie geen prioriteit is.

3. Relatieniveau: de onderliggende dynamiek

De frequentie van Ineke’s late thuiskomsten heeft Manon doen geloven dat hun relatie niet langer een prioriteit is voor haar. Ineke die zich niet bewust is van de diepte van Manon's gevoelens, gaat ervan uit dat Manon haar werkethiek en de redenen voor haar overuren begrijpt en waardeert.

4. Emotioneel niveau: onuitgesproken gevoelens

Diep van binnen voelt Manon zich eenzaam en onzeker over hun relatie, maar ze vindt het moeilijk om deze emoties te uiten. Ineke is daarentegen in de veronderstelling dat alles goed gaat en mist zo de emotionele signalen die Manon uitzendt.

De escalatie

Op een avond, wanneer Ineke weer eens laat thuis komt, kan Manon haar frustratie niet langer voor zich houden. Haar opgekropte gevoel barst los in een regen aan klachten en kritiek. Ineke, overrompeld door deze uitbarsting, reageert defensief. Zij begrijpt niet waar deze emoties vandaan komen. Dit conflict markeert een keerpunt. Het dwingt Ineke en Manon om hun communicatiepatronen onder de loep te nemen. Ze beseffen dat ze beiden verantwoordelijk zijn voor de manier waarop ze zenden en ontvangen. Met deze erkenning besluiten ze hulp te zoeken in de vorm van relatietherapie.

Het verhaal van Ineke en Manon laat zien hoe misverstanden op verschillende communicatieniveaus een relatie kunnen beïnvloeden. Het benadrukt het belang van bewustzijn en openheid in communicatie. Door hun inspanningen en de hulp van relatietherapie, beginnen ze de weg naar betere communicatie en een sterkere relatie te bewandelen.

Tips voor Betere Communicatie

• Bewustzijn: word je bewust van op welk niveau je communiceert en probeer te identificeren op welk niveau je partner zit.

• Afstemming: probeer je communicatiestijl af te stemmen op het niveau van je partner. Als je partner emotioneel communiceert, probeer dan ook te reageren met begrip voor die emoties. Dat laatste vereist wel dat je zelf even stilstaat en je richt op .

• Vragen stellen: als je niet zeker weet wat je partner bedoelt, vraag dan om verduidelijking in plaats van aannames te doen. Probeer uit te zoeken waar je partner precies zit voordat je al reageert.

• Openheid: wees open over je eigen gevoelens en gedachten. Dit kan helpen om misverstanden te voorkomen en verdiept de relatie.

Effectief communiceren in relaties betekent navigeren door de complexe lagen van inhoud, procedures, relaties en emoties. Door aandacht te schenken aan elk van deze niveaus, kunnen partners beter met elkaar verbinden en een sterkere, gezondere relatie opbouwen.