Feedback ontvangen
Ieder mens wil gehoord worden als hij feedback geeft, maar helaas gaat het hier vaak mis. Voor veel mensen is het lastig om feedback te ontvangen, ook als deze op een goede manier gegeven wordt. Zij passen dan allerlei verdedigingsmechanismen toe om hun eigen fouten of tekortkomingen te verdoezelen waardoor de ander zich niet gehoord voelt en gefrustreerd raakt.
Maar waarom passen mensen deze verdedigingsmechanismen toe? Waarom staan zij niet open voor onze gevoelens en feedback? We zijn nogal geneigd om dit persoonlijk te nemen. 'Hij luistert niet naar mij.' 'Hij geeft niet om mijn gevoelens.' Dit kan ons diep raken. Het is dan goed om je te beseffen dat iemand deze verdedigingsmechanismen automatisch toepast. Deze zijn tijdens de vroege jeugd al 'geprogrammeerd' in het brein en worden bij bepaalde situaties vanzelf geactiveerd.
Een kind heeft vanzelfsprekend tekortkomingen en maakt in zijn leerproces maar ook gewoon als klein mens, fouten. Als de ouders hier niet sensitief mee omgaan, dan leert het kind dat het zich maar beter niet kwetsbaar op kan stellen. Als er afwijzing of straf dreigt als het kind bijvoorbeeld iets fout heeft gedaan, dan leert het kind dat het fouten beter kan verbergen. Het kan ook dat het kind deze verdedigingsmechanismen overneemt van een of beide ouders, als die hier zelf ook regelmatig gebruik van maken.
Het kind leert om de fouten buiten zichzelf te leggen; hij legt de schuld bij de ander, de omgeving of de omstandigheden. Hij kon er niks aan doen. Of het kind gaat liegen 'Ik was het niet.'
Als er tijdens de jeugd veel nadruk wordt gelegd op 'schuld', en een kind niet vergeven wordt door de ouders, kan dit ertoe leiden dat iemand later niet de verantwoordelijkheid kan nemen voor de eigen daden. Het gevoel van schuld voelt dan zo naar en is dan zo verbonden met de totale afwijzing van het kind, dat iemand dit gevoel met alle macht gaat proberen te vermijden. Niet alleen naar de ander toe, maar ook in zichzelf past iemand dan allerlei verdedigingsmechanismen toe om het nare schuldgevoel maar niet te voelen.
Wat hier nodig is, is dat mensen zich bewust worden van hun verdedigingsmechanismen en in contact mogen komen met hun oude pijn. Daarnaast moeten zij leren om 'feedback sensitief te ontvangen'. Dat betekent dat je feedback niet meteen afweert, maar binnen laat komen en nadenkt over de boodschap die de ander geeft. Klopt het wat de ander zegt? Kom je bijvoorbeeld altijd te laat omdat je niet zo op de tijd let en kun je begrijpen dat dat voor de ander vervelend is? Of had je inderdaad iets beloofd, wat je niet gedaan hebt? Leef je in in de ander, hoe zou jij je voelen? Geef dit terug aan de ander: 'Ik was inderdaad te laat, ik begrijp dat jij daardoor lang moest wachten'. En geef aan wat je anders zou kunnen doen: 'Ik zal de volgende keer een wekker zetten.'
Als iemand zich op deze manier kwetsbaar opstelt, kan hij ervaren dat de reactie van de ander ook anders wordt. Die is niet meer boos, en omdat hij zich gehoord en begrepen voelt, kan er een gevoel van compassie opkomen. Er ontstaat weer verbinding. Dit kan een totaal nieuwe ervaring voor iemand zijn, en die zal daar ook niet meteen op durven te vertrouwen. Dit behoeft oefening waar telkens weer moed voor nodig is.
Helaas is dit leerproces niet voor iedereen weggelegd. Als de verdediging van het eigen ego zo sterk is geworden dat elke vorm van feedback afgeweerd wordt, zoals bij narcisme, dan zal iemand hierin nooit veranderen.