Klaar met het drama?

Transactionele analyse

Een van de instrumenten die we bij de Lab of Love gebruiken en waar talloze mensen alleen en als stel, profijt bij hebben gehad, is Transactionele Analyse (TA). Het is een methode om je bewust te worden waarom je weer in die ruzie terecht bent gekomen, niet gehoord wordt, afgewezen etc. TA is mede ontstaan ​​uit het werk van dr. Eric Berne. Het biedt een dynamisch raamwerk dat ontzettend goed kan helpen bij het begrijpen en veranderen van de dynamiek in een relatie.

De basisprincipes van TA

TA introduceert in de kern het idee van 'egotoestanden'. Een egotoestand is een denkpatroon, een manier van voelen en vooral als een gedrag dat we uit ons verleden hebben meegenomen. Zie het maar als een kleine verzameling rollen die we op basis van onze ervaringen uit het verleden hebben opgeslagen en - zodra we ze nodig hebben - tevoorschijn halen om een bepaalde situatie het hoofd te bieden. Iedereen opereert, bewust of niet, vanuit een van de drie primaire egotoestanden: de ouder, de volwassene of het kind.

De ouder hebben we in twee smaakjes. De kritische ouder en de voedende ouder. De kritische ouder is onze innerlijke stem van autoriteit, die de normen en waarden van onze ouders of maatschappij weerspiegelt. Deze ouder spreekt vaak in absolute termen en verklaart wat goed of fout is. Soms is dit positief (bijvoorbeeld om je te vertellen hoe je veilig een weg kan oversteken) en soms minder positief (bijvoorbeeld als je het antwoord “omdat ik het zeg!” krijgt op de vraag waarom je iets moet doen). De voedende ouder daarentegen is degen die zorgt. Het is de ouder die beschermt, voedt en helpt. Ook hier kennen we twee varianten. De positief voedende ouder die werkt vanuit de hulpvraag van een ander. En een negatief voedende ouder die werkt vanuit zijn of haar eigen belang aan verbinding. Bij die laatste mag je denken aan het bekende voorbeeld van je vader of moeder die, op een moment dat het even niet zo goed met je gaat, ongevraagd “even komt helpen” omdat “ze toch in de buurt waren.”

De volwassene: deze rol omvat ons logische zelf. Het verwerkt informatie objectief, evalueert situaties en komt tot beslissingen zonder te worden vertroebeld door emotionele bagage uit het verleden. Hier zijn we vooral erg feitelijk en functioneel. We volgen als het ware een handleiding om een IKEA kast in elkaar te zetten en gaan niet in discussie met de kast over waarom er van die irritante schroeven in moeten.

Het kind: deze rol gaat over onze vroegste gevoelens en ervaringen. Het is spontaan, gedreven door emotie, en kijkt naar de wereld door een lens van verlangen en impulsen. Hier vinden we ook de varianten van het opstandige kind (“ik ga het toch niet doen”) of het aangepaste kind (die geleerd heeft dat het beter is om te doen wat de ander zegt: “het braafste meisje van de klas of de kleine professor”).

Het in de praktijk herkennen van deze egotoestanden maakt zichtbaar waarom we reageren zoals we reageren. De ene partner kan bijvoorbeeld een 'ouder'-toon gebruiken, waardoor de andere partner defensief kan reageren vanuit zijn of haar 'kind'-rol. Door deze patronen te identificeren, wordt het mogelijk om te veranderen naar meer evenwichtige interacties.

Egotoestanden koppelen aan hechtingsspatronen

Omdat we in onze praktijk ook ervaring en specialisme hebben op het gebied van hechting en hechtingspatronen was de stap snel genomen om te kijken of en zo ja TA en hechtingspatronen elkaar iets te zeggen hebben. Deze hechtingspatronen – veilig, angstig, afwijzend of ontwricht – komen voort uit onze vroege ervaringen met zorgverleners en bleken in de praktijk een duidelijk relatie te hebben met de voorkeursrol die iemand inneemt bij TA.

Brengen we TA in verband met hechting dan zien we dat mensen met bijvoorbeeld een angstig of gepreoccupeerd patroon vaak heen en weer kunnen schommelen tussen de egotoestanden “(hulpeloos)kind” of “(voedende) ouder”, waarbij ze bevestiging zoeken of juist overdreven zorgzaam zijn (zonder te wachten op een hulpvraag). Aan de andere kant heb je mensen met een afwijzend patroon die vaak functioneren vanuit de “(kritische) ouder” of “(opstandig)kind” waarbij ze afstand nemen van emotionele confrontaties of boos afwijzend reageren om niet kwetsbaar te hoeven worden.

Scenario's uit de praktijk:

Om voorgaande te illustreren volgen hier wat voorbeelden uit onze praktijk (het gaat hier om fictieve stellen).

Bij Sarah en Mark was er bijvoorbeeld vaak sprake van ruzie. : Sarah's angstige gehechtheid bracht haar ertoe de bedoelingen van Mark vaak in twijfel te trekken, omdat ze voortdurend zekerheid verlangde. Sarah kwam dus steeds vaker in haar (boze) kind rol terecht. Omgekeerd zorgden Marks vermijdende neigingen ervoor dat hij zich terugtrok, wat de afstandelijke 'ouder'-toestand belichaamde. In onze sessies hebben we met behulp van de TA-lens gewerkt aan het herkennen van deze patronen, het begrijpen van hun oorsprong en het verschuiven naar een evenwichtige dynamiek.

Lisa en Johan lieten in hun eerste gesprek een vorm van emotionele ontkoppeling zien. Johan, gedreven door zijn gepreoccupeerde gehechtheid, vond dat Lisa al een tijdje nier echt meer “gezellig” deed en koel en terughoudend over kwam. Lisa gaf daarop aan dat ze steeds vaker in situaties kwam waarin ze gewoonweg niet meer wist wat ze wel en niet moest doen om het goed te doen. Johan was zo wispelturig dat ze er steeds onzekerder van werd. Beide zaten in een kind rol en kwamen er niet uit. Tijdens onze sessies hebben we langdurig stilgestaan bij hun individuele hechting en hebben we samen manieren gevonden die voor Lisa en Johan werkten en waarbij ze met behulp van TA hun rollen konden wijzigen.

De dynamiek van Alex en Emma was weer anders. Alex, sterk beïnvloed door zijn “zelf doen” (afwijzend gehecht) stijl, nam vaak eenzijdige financiële beslissingen. Emma, die zelf ook afwijzend gehecht bleek, reageerde steeds vaker vanuit een autoritaire rol. Het resultaat: twee kritische ouders die elkaar met regelmaat “wel even de waarheid zouden vertellen” en in een machtsstrijd terecht kwamen. Samen herkenden we deze 'ouder-ouder'-dynamiek en formuleerden we strategieën op basis van openheid en objectiviteit waardoor eenzijdige beslissingen veranderden in gezamenlijk overleg en wederzijds respect.

TA toegankelijk maken voor iedereen

Het integreren van TA in je dagelijkse interacties kan ontzettend nuttig zijn. Het werpt niet alleen licht op onbewuste patronen, maar biedt ook een duidelijke routekaart naar gezondere en meer begripvolle relaties. Als therapeut heb ik talloze stellen hun mogelijkheden en repertoire in positieve zin zien ontwikkelen door deze inzichten te integreren. Ik geloof sowieso dat het potentieel voor positieve verandering in ons allemaal ligt. Je hoeft dus niet noodzakelijkerwijs in therapie te gaan om de inzichten van TA te benutten. Door de egotoestanden te herkennen en te begrijpen hoe deze samenwerken ​​met onze hechtingspatronen, kan iedereen de liefde weer terugvinden en er gezondere en meer empathische relaties aan overhouden.

Bij The Lab of Love werken we met de Co-Creative School van TA. Deze gemoderniseerde methode voegt een relationele verdieping toe aan TA. In plaats van zich uitsluitend te concentreren op vaste rollen of toestanden (zoals in de klassieke TA), legt de creatieve school de nadruk op de steeds veranderende dynamiek tussen partners. Omdat we daarnaast ook met hechtingspatronen werken komt de kracht van TA nog meer tot z’n recht. Dit kan zeer diepgaande inzichten geven en oplossingen bieden bij relatieproblemen.